Makro dengeleri anlamak bir girişimci için olmazsa olmaz. Dünyanın nereye gittiğini bilmezseniz, kendi gemicinizi de doğru yönlendiremez, okyanustaki dalgalardan faydalanamazsınız. Hele son 4–5 yılda yaşanan gelişmelerin dikkat çekici olmamak gibi bir lüksü yok. Olanları görmek, iyi analiz etmek ve pozisyonumuzu ona göre belirlemek zorundayız.
2012’de “3. Dünya Savaşı kapıda” dediğimde; Suriye’deki iç savaş, Gazze flaması krizi veya Doğu Akdeniz’deki hareketlilik hâlâ “Arap Baharı” veya “Halep’te namaz kılma sevdası” diye küçümseniyordu. Oysa o dönemde, Tamar havzasındaki zengin doğalgaz kaynaklarını görünce; 2006’daki Ukrayna–Rusya gaz krizini anımsayıp taşlar yerine oturmaya başlamıştı. Bu, küçük bir Google aramasıyla görülebilecek kadar açıktı.
Bugün geldiğimiz noktada ise sorunun iki ana kaynağını biliyoruz: Avrupa’nın Rusya’ya enerji bağımlılığı ve 2008’deki küresel finansal çöküş. O dönemde hem ABD hem de Avrupa derin bir mali sıkışma yaşadı. “Çare”, önce avuçlarındaki diktatörlerin mal varlıklarına el koymakla, sonra FATCA düzenlemesiyle yurtdışındaki kendi vatandaşlarının offshore hesaplarını vergilendirmekle arandı. Tüm bu açgözlülük, Batı ile Rusya arasındaki mesafeyi iyice açtı.
Şimdi ise gelişmiş ülkeler zayıflıyor. ABD hâlâ kazançlı çıkıyor ama Suriye’den sayısız sinyaller—hem askeri hem diplomatik—“süper güç Amerika” imajını sorgulatıyor. Önceki seçim denklemine dönersek; Clinton gelirse Obama çizgisini sürdürecek, Trump gelirse “Önce Amerika” söylemiyle izolasyonist bir yapıya evrilecek. Hangisi gelirse gelsin, ABD yavaş yavaş küresel sahneden çekilmeye başlıyor.
Türkiye cephesine bakarsak, Erdoğan’ın yükselişi bir dönüm noktası oldu. Ne “paralel” ne de “FETÖ” tartışmaları, küresel dinamiklerin gölgesine düşmemeli. Biz de kozmik dalgalardan faydalanmak istiyorsak yerli ve milli vizyonumuzu güçlendirmek zorundayız.
Kısacası önümüzdeki süreçte “emerging market”ler yeniden güç kazanmaya başlayacak. Çin, Hindistan, Brezilya ve tabii ki Türkiye… Dünya dengelenmeye doğru ilerliyor ve bu dönüşüm, doğru stratejiyle bugünün girişimcilerine muazzam fırsatlar sunuyor.
Son olarak: AI (Yapay Zekâ) bu yeni dönemin en kritik katalizörü. Dijitalleşme ve otomasyon ne kadar hızlanırsa, geleneksel güç dengeleri o kadar hızlı kayacak. Hazır olun, makro dalgalarla değil, makro dalgaları yönlendirecek bir vizyonla yol alın.
Bir yanıt yazın